بررسی سبک شناسی مقتل منظوم فدایی مازندرانی

چکیده سبک به مفهوم روش خاصّ ادراک و بیان افکار با ترکیب کلمات و انتخاب آن ها و طرز تعبیر ویژه است. سبک شناسی در نظم فارسی، با توجه به زبان، دوره ی تاریخی، نگرش نویسنده و موضوع اثر با عنوان ها و شیوه-های مختلفی نام گذاری و تقسیم بندی شده است که شناخت این سبک ها موجب درک درست تر از متون می شود. هرچند سبک به یک اثر ادبی، وجهه ای خاصّ از لحاظ صورت و معنی می دهد؛ به نوبه ی خود به طرز تفکّر گوینده یا نویسنده وابسته است. میرزا محمود فدایی مازندرانی (1200-1280) از مرثیه سرایان و سوگ سرایان بزرگ عاشوراییِ روزگار قاجار و نهضت بازگشت ادبی است. مقتل منظوم فدایی از برجسته ترین مقتل ها و مراثی ادبیات آیینی در زبان فارسی است. فدایی در بلند ترین ترکیب بند خود کوشیده است نوع ادراک خود را نسبت به واقعه ی عاشورا و جان فشانی-های امام حسین (ع) و یاران و خاندان آن حضرت بیان کند. در این پژوهش سه سطح زبانی (آوایی، لغوی، نحوی)، ادبی (استعاره، مجاز، کنایه، تشبیه) و فکری (افکار دینی، مذهبی، اعتقادی) مقتل فدایی مورد بررسی قرار گرفته است. در سطح زبانی مواردی مانند: کاربردهای خاص واژگان، تکرار های سبکی، صفات، قیدهای تازه، تلفّظ عامیانه، موسیقی و مسایل کلی مربوط به تلفّظ مورد بررسی قرار گرفت که از آن میان موسیقی شعر با 2563 مورد، بالاترین بسامد و تلفّظ های عامیانه با 41 مورد کم ترین بسامد را داشته است. در سطح ادبی مواردی مانند: تشبیه، استعاره، کنایه و مَجاز مورد بررسی قرار گرفت که از آن میان تشبیه با 587 مورد بیش ترین بسامد و مجاز با50 مورد کم ترین بسامد را داشته است. در سطح فکری مواردی مانند: افکار دینی ومذهبی، دهرگرایی، هشدار و تحذیر، تنفّر که موجب لعن و نفرین شده مورد بررسی قرار گرفته است.